Dikt: Lenins skor
Av Tor Obrestad
Januar.
Snø og inkje.
Eg sit i natta, kameratane har gått.
Var det slik den januardagen for femti år sidan?
Telegrafapparata tikka og tikka –
«Lenin er død – Lenin er død – . »
Lenin er ikkje død!
Så lenge det fins arbeidarar
som slåss
for proletariatets diktatur
lever Lenin !Så ver helsa!
Sett deg ned, snakk med oss, Lenin!
Du har den gamle mørke dressen på deg
og det brune slipset med dei kvite prikkane.
Du ser deg om:
Snø inntil veggene.
Granskog i åsen.
Blokker innover dalen med tusen lys.
Her bur vi!
Når du åpnar munnen
er røysta di varm av eldhug.
«Koss går det?» spør du, «Fortel!»
Og eg fortel. Om laget vårt,
om valet i fagforeninga og aksjonen vi førebur,
om samtalane våre med lokallaget i NKP
og studieopplegget vårt på enhetsfronten,
om arbeidarar som heller vil kjøpe Klassekampen
enn å abonnere på den, kort sagt kvardagen,
den norske kvardagen 1974 der bare små endringar er moglege
sjølv i dag, femti år etter.
Han sit framoverbøygd, lyttar konsentrert
med hovudet på skakke, nikkar til formuleringar,
smiler for seg sjølv og grip ordet brått,
formar tankane mens ansiktet gestikulerer:
«Snakk meir med gamlekarane, forstå dei
og vis dei utfordringa», seier han,
«gløym ikkje ungdommen, få dei med!
vis dei oppgåvene,
og kom tilbake sjølv om dei ikkje grip dei.
Dei vil høyre på deg !»
Det stikk frå augene hans:
«Du ser korleis imperialismen førebur seg – »
» Ja, Lenin, eg les om hærøvingar mot folket,
eg høyrer trugsmålet frå sirenene – »
Han held fram, utan å la seg merke med avbrotet:
«Den sosialdemokratiske gjengen byrjar å sjå
enden på sin epoke. Og dei nye ulvane
som kjem luskande inn i fjernsynsapparatet ditt
får så gjerne åtsel frå borgarskapet.
Himmelen er mørk av spyfluer, kamerat.
Vi må tenne eld!»
Han tidde, og vende liksom i tankane bort.
Attende til Smolny? Til slettene i Ukraina?
Kan du fortelje meg kor Lenins skor trør?
Det knirkar i lær og gummisolar
frå dei mest fjerne verkstader på kloten!
Det er ei vedhaldande rørsle, du høyrer den
natt og dag, dei marsjerer for dei har reist seg, steg
i ditt eige blod!
«Går du saman med arbeidarane?» spør han,
«Ser du saman med dei?
Spør du saman med dei?»
Han byrjar bli ivrig nå,
spenner dei svarte skorne i veggen,
reiser seg og går utolmodig over golvet.
«ikkje vekk ungane, Vladimir Iljitsj,» seier eg,
«det er natt ». Han ler beint ut
og bryt av seg skorne, legg armane på ryggen
og held fram med å gå.
«Er du på plass?» spør han,
«Der er slendrian hos dykk.»
«Vi skal nå så mykje,» sa eg.
«Desse småborgarlege småborgarar i Norden,»
han smilte ironisk.
«Den norske arbeidarklassen
stogga arbeidet i fem minutt
for å minne din død,» sa eg snurt.
Han vart alvorleg. Han løfta den runde skallen:
«Å,» sa han, «mitt store russiske folk.
Har du sett dei russiske arbeidarane?
«Det var eit sukk frå den russiske sjel.»
Dei gjekk inn i det og stod der
med sine to hender, i dei slitne arbeidstrøyene
utan tanke på seg sjølv.
Dei tok livet sitt og gjekk framover,
hand i hand,
veldige som ei mektig bølge over steppene
og som ein stor vind frå Sibir.
To gongar sopa dei imperialismens ulvar bort
Dei vil sope bort skadedyra ennå ein gong.
Å, mine kameratar!
«Eg høyrde orda, patetiske
mellom dei furukledde veggane i stova vår
som ein pust frå ei stor sorg eller ei mektig glede.
Det var som historia den kjerra trekte av kvite hestar
knirka framom med eit lass snø og tippa det i havet.
Han stogga og smilte, dei vennlege augene
plirte mot meg, han vende andletet
beint mot meg og såg på meg
eller gjennom meg, femnde dette vesle landet
med den gesten og la til:
«Det er gjennkjenneleg hos dykk
det hender noko her, eg ser det, begeistringa, det tolmodige og iherdige arbeidet – »
«Du er ein fin kamerat, Lenin,» sa eg rørt.
«Ta vare på partiet. Hald dykk blant folk,
ver som vanlege folk.
Godta aldri sosialdemokratane sitt klassesamarbeid!
Fortel om revolusjonen. Bruk den demokratiske sentralismen!
La partiet vere åpent som den Raude Plass
så vinden og regnet kan dra gjennom
og sola nå framog slik at folk kan tale saman der.
Partiet er levande menneske i kamp!
Det skal kunne trekke seg saman til ei geværpipe,
glatt og hard, uråd å knekke for rovdyrtenner.»
Draga til Lenin begynte å bli utviska.
«Vi prøver,» sa eg, og han vart bleikare,
Kulemerket frå revolvaren til Fanja Kaplan flamma
frå halsen hans som ein flekk raud voks.
«Ver dristige, gi ikkje etter, la dykk ikkje lure.
Skal vi berge denne jord må proletariatet seire!
Han kvarv
i den røyken eg sende ut frå pipa,
brått var det bare røyk att,
kjensla av Lenins bortgange, stilla og januarmørket,
maskinane som stogga i fem minutt den dagen,
hjarteslaga som kvarv mot det blå Russland.
Eg tenkte på bestefar.
Han er åtte år yngre enn Lenin,
ligg i rommet like hved det store havet
og har vanskar med å sove.
Eg tenkte på Arne Garborg
som døydde tre dagar før Lenin,
sjuk og vonbroten.
Kor mykje arbeid skal det til?
Kor mange døde?
Midt på golvet sto skorne att etter han,
eit par heilt vanlege svarte skor.
Eg sette dei på gangen,
like inntil panelomnen
og gjekk til sengs.
Då eg kom ned att neste morgon,
var også dei borte.